معرفت به نورانیت امام عصر (عجل الله فرجه)
در هر عصری وظیفه مؤمن آن است که با تبعیت از حضرت آدم (علیه السلام)، علاوه بر حج ظاهری، ارتباط با باطن حج نیز پیدا کند و با دل متوجه حجت خدا گشته و بداند که حج یعنی اتصال قلب با حجت الله.
حضرت ابراهیم در کنار کعبه به خداوند عرضه می‌دارد:
«فاجعل أفئده من الناس تهوی إلیهم». «ای خداوند، دلهای مردم را متوجه آنها کن».
حضرت امام باقر (علیه السلام) در این باره می‌فرمایند:
مراد آل محمد (صلی الله علیه وآله) است و منظور، توجه عموم مردم به سوی ما آل محمد (صلی الله علیه وآله) است. این جمله را چند بار تکرار فرمودند».
روایت دیگری نیز نقل شده درباره حضرت ابراهیم (علیه والسلام) که دعا فرمودند دلهای شیعیان به ائمه اطهار (علیهم السلام) متمایل گردد.
حضرت امام باقر (علیه السلام) فرمودند: « أما إنه لم یعن الناس کلهم أنتم أولیک ونظراؤکم».
«حضرت ابراهیم در دعای خود، همه مردم را در نظر نگرفته بودند؛ بلکه شما (شیعیان) و عقیده هایتان را در نظر داشت»
صاحب اصلی کعبه، آن امامی است که کعبه به احترام او محترم گشت و به واسطه نورش، آن جا حرم شد و چون امام هر زمان (علیه السلام) حال نظر و توجه به این بیت دارد و تحت پوشش معنوی اوست، حق تعالی نیز برکات و الطاف خویش را بر کعبه نازل میکند.
زمانی حج واقعی قبول می‌شود که با یادآوری از باطن حج بجا آورده شود. در این رابطه، فضیل بن سیار روایت کرده که در موسم حج در خانه کعبه بودم.
حضرت امام باقر (علیه السلام) به من فرمودند: «بین چگونه مردم به دور خانه (کعبه) می‌گردند و طواف می‌کنند در زمان جاهلیت هم مردم به همین ترتیب به دور خانه می‌گشتند در حالی که خداوند، طواف را از مناسک حج مقرر داشته تا مسلمین جهان به زیارت خانه خدا بشتابند و بر ما خاندان محمد (صلی الله علیه وآله) یا وارد شوند و ولایت ما آل محمد (صلی الله علیه وآله) را بپذیرند و نصرت خودشان رادرباره ما عرضه بدارند».
حضرت امام باقر (علیه السلام) در این باره فرمودند:
«نحن حرم الله الاکبر»
«ما بزرگترین حرم خداییم».
حضرت امام کاظم (علیه السلام) فرمودند: « نحن حجر البیت فی السماء و الأرض». «ما همان حجر کعبه در آسمان و زمین هستیم».
حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «لا یقع اسم الهجره علی احد الا بمعرفه الحجه فی الارض فمن عرفها و أقربها فهو مهاجر» «نام هجرت براحدی منطبق نمی شود؛ مگر با شناخت حجت حق در زمین. پس هر کس او را بشناسد و به (ولایت) او اقرار نماید مهاجر است».
به این معنی که مهاجران إلی الله، علی الخصوص مهاجرت به سوی خانه کعبه، باید با معرفت و ولایت و توجه به حضرات معصومین (علیهم السلام) انجام بگیرد تا حاجی واقعی و مهاجر در راه خدا نامیده شود.
خداوند متعال حج را حق خودش بر مردم قرار داده است و راه بندگی خویش را اطاعت اهل البیت (علیه السلام) دانسته؛ پس این حج دارای ظاهری است و باطنی.
اعمال ظاهر را همان اعمال عبادی حج و طواف حول بیت الله الحرام تشکیل می‌دهند و باطن حج نیز همان پذیرش ولایت ائمه ی اطهار عالی است و تا باطن نباشد ظاهر هم پذیرفته نیست.
حضرت ابراهیم (علیه السلام) فرمودند:
«و أذن فی الناس بالحج یأتوک». [۱]
«خداوند به حضرت ابراهیم (علیه۶ السلام) امر میکند که در میان مردم برای حج بانگ برآور تا (زائران پیاده و سوار بر هر شتر لاغری که از راه دوری می‌آیند به سوی تو روی آورند».
حضرت امام باقر (علیه السلام) در تفسیر این آیه می‌فرمایند:
«من هوانا قلبه قبلت حجته و إلا فلا»
«هر آن کس که هوای ما در دل اوست، حجش مقبول گردد و اگر دل او از محبت ما خالی باشد، حج او مقبول نیست». [۲]
چرا اینگونه خواهد بود؟ زیرا امام معصوم (علیه السلام) فرمودند:
«هر حقی که خداوند بر مردم دارد، ما همان حق را بر خلایق داریم». [۳]
صاحب همه این حقوق اکنون حضرت صاحب الزمان (علیه السلام) است و با رفتن به سوی امام وقت (علیه السلام) و توجه قلبی به آن ساحت مقدس باید این حقی که بر گردنمان نهاده شده اداء گردد.
در روایتی حضرت امام باقر علیه السلان ذیل آیه شریفه ۱۸ از سوره مبارکه سباء می‌فرمایند: «و جعلنا بینهم وبین القری التی بارکنا فیها قری ظاهره و قدرنا فیها السیر سیروا فیها لیالی و أیاما آمنین»
«ما در فاصله بین شهر سبا و قرائی که پر برکت قرار داده ایم، قریه‌هایی پدیدار نمودیم با مسافت‌های معین و کوتاه و به مردم آن گفتیم که شما در تمام روز و شب با اطمینان خاطر به سیر و سفر خود ادامه دهید»
در بیان مصداق این آیه، معصوم (علیهم السلام) می‌فرماید: «کسانی هستند که با زاد و راحله حلال از خانه و دیارشان بیرون آمدند و دل آنها به سوی ما آل محمد (صلی الله علیه وآله) متمایل است». [۴]
حال باید نگریست حج خویش را، که آیا در اعمال و عبادات ما، توجه به امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هدف گرفته شده و دل به سوی او مشتاق است یا نه؟
اگر جواب مثبت است؛ پس خوشا به حال آن بندهای که زیارت کعبۂ حقیقی را نیز برایش مینویسند و حج وی مقبول است و اینها امتحان بزرگ در برابر جنب الله و پناہ گزیدن از گزند دنیا و عذاب آخرت است که خداوند این محل (بیت الله) را محل امن و ملجاء قرار داده برای کسی که بدان پناه ببرد. به گونه ای که حتی اگر مجرمی به آن پناه ببرد به احترام این مکان شریف تا زمانی که در آن است دستگیر نمی شود.
در عظمت باطن این بیت، همین بس که کعبه به وجود آن نور مقدس شرافت و عزت یافت.
وجود اقدس همایونی مولایمان، امام زمان (عج) پناهگاه امنی برای همه عاصیان و غافلان و مجرمان است و محل توبه و بازگشت برای هر جوینده عبودیت است که صاحب این پناهگاه،کریم مطلق است.
حضرت امام صادق(ع)فرمودند:
و گفت أن التجا إلینا»
«ما پناهگاه کسانی هستیم که به ما پناهنده شوند».
حضرت امام رضا (ع)فرمودند:
«الامام الحار لمن اصطلی به».
«امام وسیله گرمی برای کسی که از او گرما جوید است.»
بنابراین خداوند متعال تفضل فرمود تا نعمت سابغ و حجت بالغ خویش را بر اساس کرم و حکمت ظاهر سازد؛ولی متأسفانه، محبت‌های دنیایی نگذاشتند تا در این حصن الهی آن طور که خدا می‌پسندد وارد شویم.
خوشا به حال صاحبان عقل و خرد که تمام همت خویش را صرف نزدیکی و ارتباط قلبی با امام زمان(عج) را مینمایند و خداوند نیز به احترام این تلاش، آنان را مورد الطاف خانه خود قرار میدهد که باعث تحیر و تعجب مخلوقات آسمانی می‌شوند.
مانند آن فرشته مقرب که به جهت زیادتی محبت به پیامبر گرامی و اهل بیتش(ع)و به مقام امانت داری رسید و حق تعالی به خاطر این دوستی برای او ارزشی قائل شد که علیرغم گذشتن چندین هزار سال از خلقت حضرت آدم،تا قیامت باید حجاج به عنوان احترام و تعظیم دست خویش را به عنوان تبرک بر او استلام کنند.
در ادامه ی قضیه حضرت آدم آمده است که آن فرشته به قدرت الهی به سنگی تبدیل شد و بعدها سیاه شد،در حالی که قبلا سفید و درخشان بود.
آن فرشته از نقره روشن تر بود؛اما چون کفار، منافقان، مشرکان و اهل عصیان این سنگ را لمس می‌کردند و بر آن دست می‌کشیدند یا او را می‌بوسیدند،به تدریج سیاه شد.
یکی دیگر از دلایل قرار گیری این سنگ در دیوار خانه خدا،آن است که خلایق با دیدن آن،پیمان‌ها را به یاد آورند و با بیعت دوباره با او از خواب غفلت بیدار شده و همیشه به یاد وجود مقدس امام زمان(عج) خویش افتاده تا از بیراهه نجات یابند و به امام خویش اقتدا کنند و تسلیم اوامر آن حضرت(ع) گردند.
تعبیر حضرت امام باقر(ع) از کارهای مردم در مکه چنین بود:«کارهایی است شبیه کارهای جاهلیت! به خدا قسم به این کارها امر نشده اند مگر آنکه وقتی سرشان را تراشیدند و به نذرهایشان وفا کردند (موقع اعمال حج) تا به سراغ ما بیایند و ما را از ولایتشان (یعنی ولایتی که ائمه اطهار (ع) بر مردم دارند»
خبر بدهند و نصرت و یاری خود را بر ما عرضه کنند».
معنا و مفهوم استلام حجرالاسود آن است که حاجی در مقابل آن ایستاده و می‌گوید: «أمانتی أدیتها و میثاقی تعاهدته لتشهد لی بالموافاه»
«ای سنگ، از تو خواهش می‌کنم که فردای قیامت گواهی دهی که من به آن پیمان وفادار هستم و بر آن بیعتی که در عالم ذر کردم پایدار هستم»
مگر این پایداری و وفای به پیمان در کجا باید تجلی کند؟ غیر از یاد نمودن از امام هر زمانی باشد؟
چون مؤمن در حج به یاد مولایش افتاد و برای او حب و بغض ورزید، و در هر زمان آماده جان نثاری برای حضرتش شد، مهر تأیید و قبولی بر مناسک حج برایش میزنند.
در خاتمه، اگر چنین فردی با چشمش به لقاء امام زمان نرسید، حداقل با قلبش به لقاء امام خواهد رسید. فرموده اند:
«تمام الحج لقاء الإمام»
همانا اتمام حج نزدیکی به امام زمان (عج) می‌باشد».
البته حق آنست که شیعیان بعد از مناسک حج و دیدار خشت و گل کعبه، به دیدار وجه الهی واسطه بین خدا و بندگانش که ائمه اطهار هستند بروند تا حج ایشان تکمیل شود.
اما از آنجا که در زمان ما، شیعیان از دیدار روی الهی امام زمان خویش محرومند اجرای این بخش مهم از حج امکانپذیر نیست.
حضرت امام صادق (ع) فرمودند:
«إذا حج أحدکم فلیخیم بزیارتنا لأن ذلک من تمام الحج»
«هر گاه یکی از شما حج بجا آورد باید حج خود را به دیدار ما پایان دهد و آن بخشی از حج است».
همچنین فرموده اند:
«لیقضوا تفثهم» لقاءالإمام»
«آیه (آلودگی خود را بزدایید.) منظور دیدار امام است.»
اشاره به آن است که زائران خانه خدا پس از انجام مناسک حج همانطور که آلودگی‌های بدن را بر طرف می‌سازند باید آلودگی‌های روح را نیز بادیدار امام وپیشوای خود برطرف سازند وبدن سان حج خود را کامل کنند.
هزاران افسوس برای شیعه در محرومیت از دیدار امام (ع) در جائی که برای اتمام فریضه حج، باید صورت میگرفت؛ محرومیتی که از سوئی غیبت بوده واز سوئی از عدم پاکی قلب وچشم و زبان.
امام صادق (ع) فرمودند:
«یفقد الناس إمامهم، یشهد الموسم، فیراهم و لایرونه».
«مردم امام خود را می‌جویند و نمی یابند آن حضرت در موسم حج حاضر می‌شوند و مردم را می‌بینند ولی مردم او را نمی بینند.
✍️محمد تقی تقی پور
ادامه…
قسمت هفتم
[۱]: ۱۴۵- سوره مبارکه حج آیه شریفه ۲۷.
[۲]: ۱۴۶ – کافی، ج۸، ص۳۱۱، ح ۴۸۵
[۳]: ۱۴۷ ۱۹۷ – مکیال المکارم، ج ۲، ص ۴
[۴]: ۱۴۸ – تفسیر جامع، ج ۵، ص ۵۳۳
