چطور می‌توانیم با حفظ آثار معنوی روزه، در مسیر رشد و پیشرفت شخصی خود قدم برداریم؟
به تعبیر رهبر معظم انقلاب: «ماه رمضان در هر سال، قطعه ای از بهشت است که خدا در جهنّم سوزان دنیای مادّی ما آن را وارد می کند و به ما فرصت می دهد که خودمان را بر سر این سفرۀ الهی در این ماه، وارد بهشت کنیم. بعضی همان سی روز را وارد بهشت می شوند. بعضی به برکت آن سی روز، همۀ سال را و بعضی همۀ عمر را. بعضی هم از کنار آن، غافل عبور می کنند که مایه تأسّف و خسران است»
بهترین فرصت برای خودسازی و رسیدن به کمال، ماه مبارک رمضان است. این ماه، ماه خدا، ماه برکت، رحمت، آمرزش و ماه مهمانی خدا است که مؤمنان از اهل کرامت خدا شده اند. طبق فرمایش پیامبر اعظم(ص): “نفس ها، ثواب تسبیح و ذکر خدا و خواب ثواب عبادت دارد” و در این ماه، اعمال بیشتری پذیرفته و دعاها مستجاب می‌شوند.
رهبر معظم انقلاب نیز توضیح داده‌اند که ماه رمضان، قطعه‌ای از بهشت است که خداوند در جهنم سوزان دنیای مادی ما آن را وارد میکند. این فرصتی است برای ورود به بهشت و تلاش برای بهتر شدن در این ماه. بعضی از افراد با تلاش در این ماه، به سرعت به بهشت وارد می‌شوند، بعضی دیگر، با برکت این ماه، سال یا عمر خود را به بهشت تبدیل می‌کنند. اما بعضی دیگر به این فرصت گرانبها بی‌توجهی می‌کنند که مایه تأسف و خسران است.
محصول ماه رمضان، تقوا است و این تقوا وسیله‌ای برای رسیدن به منازل عالی‌تر است. به دلیل تقوا، خداوند به انسان علم، هدایت و رحمت الهی را عطا میکند. فلاح و رستگاری نیز بر اثر تقوا به دست می‌آید. بنابراین، همگی باید تلاش کنیم تا محصول بسیار ارزشمند این ماه را حفظ کنیم و در ادامه، به راهکارهایی از مهمترین راه‌های حفظ آثار معنوی روزه اشاره کنیم.
ایجاد آثار روزه به دلیل درجاتی که در روزه داری وجود دارد، برای هر روزه دار بسیار مهم است. بنابراین، باید به حفظ و ایجاد آثار روزه خود اهتمام کنیم. بهترین راه برای ایجاد آثار روزه، رعایت آداب و روش‌های موثر روزه داری است. به عنوان مثال، امام صادق(ع) در یک روایت مهم، اصول آداب روزه داری را شرح داده است.
یکی از این آداب، آن است که روزه دار باید در زمان روزه گرفتن، زبان خود را از دروغ، دیدگان خود را فرو پوشانده، با دیگران نزاع نکند، حسد نورزد، غیبت نکند، مراء و مجادله با دیگران نداشته باشد، دروغ نگوید، همسر خود را نیامیزد، از اختلاف بپرهیزد، خشم نگیرد، به یکدیگر صفات زشت ندهد، دشنام و ناسزا نگوید، افترا نبندد، القاب زشت را به یکدیگر نگذارد و با هم مجادله نکند. برای رعایت این آداب، باید با سکوت، بردباری، صبر و راستگویی همراه شویم و از بدان و اشرار، سخن باطل و دروغ بپرهیزیم. همچنین، باید از یاد خدا و نماز غفلت نکنیم و همواره به یاد خدا بوده و از بدی‌ها و اشرار دوری کنیم.
برای حفظ آثار روزه، به تنهایی پرهیز از خوردن و آشامیدن کافی نیست. علاوه بر روایت‌های فراوان، ایجاد اثر معنوی در ماه مبارک رمضان نیز شرط اولیه است.
شرط دیگر برای حفظ آثار معنوی روزه، آمادگی مناسب و ورود به ماه مبارک رمضان با ایمان و انگیزه است. آیت الله خامنه‌ای تأکید کرده‌اند که باید در طول یازده ماهِ قبل از ماه رمضان، خود را آماده کنیم. با آمادگی لازم، وارد ماه رمضان شویم تا از ضیافت الهی بهرۀ بیشتری ببریم و برای سال آینده، یک درجه و یک سطح و یک کلاس بالاتر برویم. این باعث می‌شود در نفس و قلب خود و همچنین در محیط زندگی اجتماعی، آرامش و رضایت بیشتری به دست آوریم. بنابراین، اساس برنامۀ تربیتی و همۀ برنامه‌های زندگی در اسلام، همین موارد است.
تقویت ایمان نیز به عنوان شرط دیگر برای حفظ آثار معنوی روزه بسیار مهم است. ایمان قویتر، تقوای بیشتری را به دنبال دارد و فرد را بهتر می‌تواند در برابر گناهان و لغزش‌ها استوار نگه دارد. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَمَنْ یَکْفُرْ بِالْإِیمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِی الْآخِرَهِ مِنَ الْخَاسِرِینَ»؛ و هر کس در ایمان خود کفر ورزد، عملش تباه شده و در آخرت از زیانکاران است.
تقوا و دوری از گناه، علت غایی روزه و پایه‌ای برای آن است. در قرآن خداوند به مؤمنان خطاب میکند و می‌فرماید: “ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بر شما روزه نوشته شد چنانکه بر آنان که پیش از شما بودند نوشته شد، باشد که پرهیزگار شوید.” (سوره بقره، آیه ۱۸۳)
روزه ابعاد گوناگونی دارد و تأثیرات مادی و معنوی فراوانی برای انسان دارد. اما مهمترین بعد آن، اخلاقی و فلسفی تربیتی آن یعنی تقوای الهی است. تقوا در لغت به معنی خودنگه‌داری و حفظ خویشتن از مطلق محظورات است. در اصطلاح دینی، تقوا شامل درجات مختلفی است. در درجه پایین‌تر، تقوا به معنی خودداری از حرام های الهی است، ولی در درجات بالاتر تقوا، ترک بعضی از مباحات نیز برای حفظ خویشتن الزامی است.
برای جلوگیری از انحراف و سقوط تدریجی در وادی گمراهی و رسیدن به مسیر صلاح و ایمنی، عالمان اخلاق روند سه مرحله‌ای فوق را توصیه کرده‌اند. برای حفظ آثار روزه نیز، برنامه خودسازی سه گانه “مشارطه، مراقبه و محاسبه” پیشنهاد می‌شود. برنامه خودسازی اینگونه است که در مشارطه، شخص با خود شرط می‌بندد که در طول روز به فرموده خداوند تعالی عمل کند. پس از آن، در مراقبه، شخص به عمل به شرط خود ملزم می‌شود و در صورتی که در طول روز خلاف شرط شود، باید از شر آن با لعنت کردن شیطان به خداوند پناه ببرد و خیال باطل را از دل بیرون کند.
در نهایت، در محاسبه، شخص حساب نفس را بکشید و بررسی میکند که آیا به شرط خود و به فرموده‌های خداوند و ولی نعمت خود وفا کرده یا خیر. در صورتی که درست عمل کرده باشد، باید به خداوند شکر کند و در صورتی که خلاف شرط شده باشد، باید از خداوند تعالی معذرت خواهد کرد و فردا به عمل کردن به شرط خود ادامه خواهد داد.بعد از این بهتر است به “مراقبه” بپردازید. در این مدت باید به شرطی که با خدایتان قرار داده اید، عمل کنید و خود را متعهد به اجرای آن کنید. در صورتی که برای انجام کاری که خلاف معیارهای الهی است به دلتان فرو رفت، بدانید که این احساس از سوی شیطان و پیروانش است که می‌خواهند شما را از شرایطی که برای خودتان تعهد کرده‌اید، منصرف کنند. در این صورت، از آنها نفرت کنید و به خداوند پناه ببرید و خیالات نادرست را از دل خود دور کنید. تا زمان محاسبه در شب، در این شرایط باشید و حساب خود را با خدایتان که با او تعهد کرده‌اید بکشید و بررسی کنید که آیا به او و ولی نعمتش به عهده‌های خود عمل کرده‌اید یا نه؟
با وفایی که در شرایط تعهد خود نشان دادی، به خدا شکر کن و بدان که یک گام مهم به سمت تحقق هدفت برداشتی. اما اگر در زمان محاسبه متوجه شوی که در شرطی که با خدا قرار دادی نتوانستی وفا کنی، از خدای بزرگ عذرخواهی کن و قلب خود را آماده یک تلاش قویتر و بهتر کن تا فردا با شرایط بهتری مجددا وفای خود را نشان دهی. به این شیوه به خود تلاشی می‌بخش تا در پیشبرد هدفت موفقیت آمیز باشی. در این بین، باید منتظر باشی تا خدای بزرگ در ارزانی دل خود، در راه توفیق و موفقیت برایت باز شود و تو را به صراط راست و درستی هدایت کند.
منبع: www.yekdoa.ir
