شرایط ظهور از دیدگاه قرآن کریم
قرآن و مسئلۀ امدادهای غیبی
🔶مطلب قابل توجه در راستای فراهم کردن شرایط ظهور، جایگاه امدادهای غیبی در ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است، چراکه برخی با خواندن روایات گزارش گر وقایع ظهور و رخ دادن معجزات و کرامات گوناگون چنین فهمیده اند که امر ظهور مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه الشریف کاملاً با معجزۀ الهی رخ خواهد داد و به همین جهت، نیازی به تلاش مردم نیست؛
🔶در حالی که این تصور در فرهنگ قرآن کریم اشتباه و ناشی از برداشت ناصحیح دربارۀ امدادهای غیبی است.
🔶اصل کمک‌های غیبی و امدادهای الهی موضوعی است که نه تنها در پیشگاه قرآن مورد قبول است، بلکه طبق آموزه‌های توحیدی اسلام، نصرت حقیقی از جانب خدا بوده و انسان به امدادهای الهی در همه حال نیاز است، چه در حال ضعف و چه در حال قدرت؛ هم چنان که در جنگ بدر با مسلمانانِ اندک، از نصرت الهی برخوردار شدند و در جنگ حُنین با تعداد زیاد، باز هم نصرت الهی به یاری آمد: “لَقَدْ نَصَرَکُمُ اللَّهُ فِی مَواطِنَ کَثِیرَهٍ وَ یَوْمَ حُنَیْنٍ”(توبه، آیه ۲۵)
🔶در میان بشارت‌های این کتاب آسمانی به مؤمنان نیز، یاری رساندن آن‌ها به شیوه ای غیرطبیعی و به تعبیری امدادهای غیبی است، چراکه این بشارت‌ها اثر فراوانی بر افزایش امید و تقویت روحیۀ مؤمنان خواهد داشت. قرآن در آیۀ سیزدهم سورۀ «آل عمران»، جریان جنگ بدر و نزول امدادهای آسمانی را برای عبرت ما چنین نقل میکند: “قَدْ کانَ لَکُمْ آیَهٌ فِی فِئَتَیْنِ الْتَقَتا فِئَهٌ تُقاتِلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ أُخْری کافِرَهٌ یَرَوْنَهُمْ مِثْلَیْهِمْ رَأْیَ الْعَیْنِ وَ اللَّهُ یُؤَیِّدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یَشاءُ إِنَّ فِی ذلِکَ لَعِبْرَهً لِأُولِی الْأَبْصارِ”؛ به یقین، در دو گروهی که (در جنگ بدر) با هم روبه رو شدند، برای شما نشانه (و درس عبرتی) بود؛ گروهی در راه خدا نبرد می‌کردند و گروه دیگر که کافر بودند (در راه شیطان و هوس خود). کفّار به چشم خود، مسلمانان را دو برابر می‌دیدند (و این عاملی برای ترس آنان می‌شد) و خداوند هر کس را بخواهد به یاری خود تأیید میکند. همانا در این امر برای اهل بینش، پند و عبرت است.
🔶در این نبرد، تعداد مسلمانان ۳۱۳ نفر بود که ۷۷ نفر آن‌ها از مهاجران و ۲۳۶ نفر از انصار بودند. پرچم دار مهاجران، حضرت علی علیه السلام و پرچم د ار
انصار، سعدبن عباده بود. مسلمانان هفتاد شتر، دو اسب، شش زره و هشت شمشیر داشتند، ولی لشکر کفر بیش از هزار رزمنده و صد اسب سوار داشت.
🔶مسلمانان در آن جنگ با دادن ۲۲ شهید چهارده نفر از مهاجران و هشت نفر از انصار بر دشمن کافر که هفتاد کشته و هفتاد اسیر داده بود، پیروز شدند.
در این آیه می‌خوانیم که کفّار، مسلمانان را دو برابر دیدند: «یَرَوْنَهُمْ مِثْلَیْهِمْ»؛ در حالی که این چنین نبود و آن جا که خدا بخواهد دیدها، برداشت‌ها و افکار عوض می‌شود. بدین گونه، جنگ بدر نشان داد که ارادۀ خداوند بر ارادۀ خلق غالب و تنها امکانات مادّی، عامل پیروزی نیست. بنابرین در اصل این مطلب تردیدی نیست.
🔶ما هم قبول داریم که در امر ظهور و تشکیل حکومت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه طبق آیات قرآنی، تحقق امدادهای غیبی نیز خود دارای شرایطی است که مردم باید آن شرایط را حاصل کنند. دربارۀ این مطلب در بخش شرایط مردمی ظهور، به طور مفصل صحبت خواهیم کرد که برای نمونه می‌توان به یکی از آیات بیان کنندۀ این مطلب که اتفاقاً از آیات مهدوی هم است، اشاره کرد؛ آن جا که قرآن کریم در آیۀ ۱۲۵ سورۀ آل عمران می‌فرماید:“بَلی إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا وَ یَأْتُوکُمْ مِنْ فَوْرِهِمْ هذا یُمْدِدْکُمْ رَبُّکُمْ بِخَمْسَهِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَهِ مُسَوِّمِینَ”؛ البته اگر صبر و مقاومت کنید و پرهیزگاری نمایید (گرچه) دشمنان با خشم و خروش بر شما بتازند،پروردگارتان شما را با پنج هزار فرشتۀ مخصوص مدد می‌رساند.
🔶همان گونه که می‌بینید، در این آیۀ شریفه استقامت و تقوا، عامل نزول فرشتگان و امدادهای غیبی معرفی شده است؛ لذا در احادیث مربوط به وقایع ظهور، به حضور مؤمنان کارآمد که دارای شرایط، از جمله این دو شرط است، در کنار امدادهای الهی تصریح شده و آمده است: «سه لشکر برای یاری حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌آیند؛ لشکری از فرشتگان، لشکری از مؤمنان و ایجاد رعب و وحشت در دل دشمنان».
🔶در زندگی ما نیز قاعده و اصل همین طور است؛ کسی نگوید حال که چنین است، در امور شخصی هم خدا از طریق امدادهای غیبی به من کمک کند تا امسال بدون درس خواندن در کنکور قبول شوم و یا کشاورزی درخواست کند که بدون کشاورزی و فقط با امدادهای غیبی، محصول خوبی به دست آورد! بنا نیست خداوند عالم، دنیا و نظام موجود در آن را به هم بریزد. در قرآن کریم قدرت خدا بر اساس ربوبیت (۱) او و همراه با حکمت او مطرح شده است؛ کما این که در سورۀ انفال، وقتی خدای متعال جریان نصرت غیبی خدا در جنگ بدر را طرح میکند، می‌فرماید:”… وَ مَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ” (۲)و نصرت خویش را بر اساس عزت و حکمت، قرار می‌دهد.
🔶خداوند قدرت دارد بدون دردِ زاییدن هم بچه بدهد، ولی حکمت خدا این را می‌گوید که بچه از راه درد زایمان و کشاورز از راه کشاورزی به هدفش برسد که: نابرده رنج گنج میسر نمی شود. حکمت خدا این است که انسان با دست و پا زدن و با تلاش به جایی برسد.
………………
[۱]: “… یُمِدَّکُمْ رَبُّکُمْ بِثَلاثَهِ آلافٍ مِنَ الْمَلائِکَهِ مُنْزَلِین”؛ آل عمران، آیه ۱۲۴
[۲]: انفال، آیه ۱۰
ادامه…
قسمت چهارم
